Bernardus Claraevallensis (pseudo), Meditationes piissimae de cognitione humanae conditionis

Angers, Bibliothèque municipale, 0317 (0308), fol. 1-40

1301-1400

  • Petrus Britonis, maître (-)

Contenu du ms :
f. 1-40 : « Compilatio beati Bernardi gemma anime. Multi multa sciunt… - …sponsa prospicies unum eundemque glorie Dominum qui vivit et regnat. Explicit summa beati Bernardi de misericordia quam fecit Deus cuilibet anime », f. 40-v : « De hiis qui ingrediuntur religionem ut habundent bonis temporalibus. Dina fuit filia Jacob… - …fures designantur », f. 40v-52v : « De edificatione domus interioris scilicet conscientia. Domus hec in qua… - …domus anime edificatur. Explicit liber primus. » (PL 184, 507C-516A, c. 1-8), f. 52v-77 : « Incipiunt capitula secunde partis. De conscientia quid sit… Incipit titulus in secundam partem. Quod si forte ut fieri solet… - …delectationem subingat » (PL 184, 516A-532D, c. 8-22, pas de trace du livre 3, annoncée dans la capitulation car il y a une lacune matérielle correspondant à un feuillet entre le f. 66 et 67 : « animam meam et humilia/meorum et affigens illud cruci (PL 184, c. 18, 524C/c. 19, 526D), f. 77-100 : « Incipiunt capitula quarte partis. De diversis viciis et virtutibus… Superbia sicut est origo… - ...vel ubi nescire » (PL 184, 532D-538C, c. 23-28, puis autre texte à partir du f. 87v) « Humilitatis testimonia sunt iniquitatem suam quemque cognoscere… - …devotione qua accipitur custodiatur » (la fin correspond à ce qui est édité comme chapitre final du livre III du De anima, PL 177, 165A-170D), f. 100-v : « De prologo I. Incipiunt capitula in quinta parte. De contemplatione beati Bernardi II. De amore Dei et contemplatione III. Qualiter ad amorem Dei pervenitur IIII. De introitu ad secundam speciem contemplationis V. De secunda contemplatione VI. De tribus (f. 100v) speciebus contemplationis et qualiter ad ipsius contemplationem pervenitur VII. Quomodo loquitur homo ad animam VIII. Quomodo loquitur homo ad Christum mente IX. Incipit prologus in quinta parte, prima. Quoniam in medio… - …ejus accendar amorem » (f. 100v), « Incipit contemplatio beati Bernardi secunda. Nunc adesto… - …quem cernere finis » (f. 100v-115v, Manuale, PL 40, c. 1-17), « De amore Dei et contemplatione tertia. O anima insignis Dei… - …chorum virginum speculando » (f. 115v-122, c. 18-24), « Qualiter pervenitur ad amorem Dei. Cor humanum… - …excecrandum est » (f. 115v-126, c. 25-29), « Introitus ad secundam speciam contemplationis. Quisquis amas mundum tibi prospice quo sit eundum… -…vultum tuum domine requiro » (f. 126), « Incipit secunda species contemplationis. Eya nunc ergo Domine deus meus doce cor meum ubi et quomodo te querat… - …donec intrem in gaudium Domini mei » (f. 126-132, Manuale, PL 40, c. 30-36), « Incipit tercia species contemplationis et qualiter ad ipsius cognitionem pervenitur VII. Solus solitudinem cordis mei ingrediar cum corde meo paulisper confabulabor… - …quod in me cotidie repllulat (sic) » (f. 132v-133, c. 29, PL 184, 538C-539A, la pièce a connu une diffusion indépendante sous une forme longue), « Ex contemplatione hominis et anime. Ecce audisti anima abbominationes meas malas et pessimas… - …ut possim audire quid in me Dominus loquatur Deus » (f. 133-145, c. 29-37, 539A-546A), « Quomodo homo loquitur ad Christum mente. Ecce assum pissime Domine tecum sum intus sum… - …pocius contemplacione quam terrestrium occupatione » (f. 145-155, c. 37-41, 546A-552C), « De vilitate hominis. Attende homo quid fuisti ante ortum et quid es ab ortu usque ad occasum… - …supportat hedificium virtutum » (f. 155-156), « De cognitione ipsius. B[ernardus]. Stude te ipsum cognoscere… - …ipsa sola coronatur. Amen » (f. 156), « De caritate. Caritas est pius mentis affectus… - ...sed quia laeta » (f. 156-157), « De paupertate. Bernardus. Erat quoddam bonum in terris cujus penuria erat in celis… - …Dominus et solvit » (f. 157-v), [série de courtes sentences dont on a pas repris le détail] « Auctoritates. Augustinus. Sicut vinum et oleum pressura… - ...et lac beate virginis marie sit in ore meo » (f. 157v-200). Table du contenu f. 200-203v avec correspondance des titres et des feuillets. F. 205-235 : traité sur la foi chrétienne : « Cum secundum Apostolum ad Hebreos XI capitulo sine fide impossibile sit placere Deo… - …per prophetas », f. 236-298v : Nicolas de Lyre : « Queritur utrum per scripturas a Judeis receptas… - …ad vomitum revertuntur. Explicit questio de probatione per Scripturas a Judeis receptas misterium Christi predictum a lege et prophetis sit impletum determinata a fratre Nicholao de Lyra de ordine fratrum minorum », f. 298v-299 : « Franciscus de Mayronis in quarto, di XXIII, q I circa finem post Augustinum subdit… - …sine dubio salvabitur », f. 300-314 : poésies en provençal glosant notamment les psaumes : « Una spina crusel / Dedens mon cor demora… - …Que totz vos volha perdonar », f. 314-315 : « Oratio Manassa. O payre, filh, sant Sperit tres personas… - …apres los angels qui te lausan devotament in secula seculorum. Amen ». Au f. 315v, seule marque de possession du manuscrit : « Frater Petrus Britonis magister » (main moderne).

Submit complementary information

Institut de recherche et d'histoire des textes (IRHT-CNRS), "Notice de Angers, Bibliothèque municipale, 0317 (0308), fol. 1-40", dans Pascale Bourgain, Dominique Stutzmann, FAMA : Œuvres latines médiévales à succès, 2015 (permalink : https://fama.irht.cnrs.fr/en/manuscrit/33483). Consultation du 28/03/2024.

Angers, Bibliothèque municipale, 0317 (0308), fol. 1-40